MONNIKENHEIDE ∣ ZOERSEL
Transformatie Monnikenheide | Zoersel
Nieuwe zorgwoning De Eiken, transformatie cluster Monnikenbos, herinrichting landschap.
Huize Monnikenheide werd in 1969 opgericht door Wivina en Paul Demeester en biedt ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking en hun familie. De woongebouwen die het onderwerp vormden van een beperkte ontwerpwedstrijd, waren gelegen in twee verschillende zones van het domein en weerspiegelden de landschappelijke kenmerken ervan. De Eiken vormt de afwerking van een strak hoofdgebouw met verschillende woningen, beeldbepalend voor de instelling. Het rationele gebouw staat in een campusomgeving gekenmerkt door een raster van hoogstammige eiken. Monnikenbos daarentegen was een grillige wooncluster in een dichte, gemengde bosomgeving. Het gebouw met centrale agora was typisch voor de jaren 1970: gefragmenteerd, kleinschalig, met complexe dakvorm. Gesloten en donker maar ook huiselijk.
Voor De Eiken stelden we een vervangende nieuwbouw voor. Het oude paviljoen kon wel aangepast worden aan de strengere energie-eisen maar niet aan alle VIPA-normen. Een nieuwbouw biedt de kans het paviljoen op te nemen in het gelid van het hoofdgebouw en daarmee de campus optimaler te organiseren. De nieuwe woning met zwevende vloerplaat en kamvormige fundering nadert tot vlakbij de honderdjarige bomen. Hun behoud inspireert een expressieve, geplooide gevel. Centraal ligt de leefruimte op het einde van de middenas van het hoofdgebouw, aan weerszijden geflankeerd door 4 à 5 kamers met gedeelde badkamer.
Het 40-jarige clustergebouw Monnikenbos wordt grondig verbouwd en aangepast aan de huidige normen. Door de polyvalente zaal te verwijderen werken we de cluster open en verkleinen we de totale footprint. Er ontstaan drie ruimere, autonome huizen voor heterogene woongroepen en een therapiegebouw. De structuur uit betonblokken krijgt een verdiepingsvloer en een performante bouwschil die het volume vergroot en isoleert. De leefruimtes leggen we diagonaal uit elkaar, wat ook een rijkere wisselwerking met de kamers toelaat. Looplijnen die vroeger om de cluster heen liepen, doorkruisen die nu. Centraal ligt een informele, collectieve buitenruimte die ontmoeting en samenzijn stimuleert maar niet oplegt. De kwaliteit van een woonerf te midden van de weldadige omgeving.
In het verlengde van de bouwprojecten herdenken we de circulatie op het terrein en ontwikkelen we een toekomstvisie op voor de diverse elementen van de buitenruimte. We herdefiniëren de ontsluiting van het hoofdgebouw, de parkeerzones en fietsenstallingen. We ontwerpen en implementeren een stappenplan om het landschap geleidelijk te laten regenereren volgens de principes van de ecologische landschapsinrichting met bijzondere aandacht voor inheemse soortenrijkdom, klimaatrobuustheid en extensief beheer.
Opdrachtgever Monnikenheide-Spectrum | vzw Emmaüs
Team UR architects + UTIL structuurstudies + TECON groep
Fotografie Tim Van de Velde | Michiel De Cleene
Uitvoering 2015 – 2020